حسن سبحانی

با توجه به پیشرفت‌های بشر در آینده، این روند همگرایی سرمایه‌داری و سوسیالیسم به سمت اسلام، نه‌تنها ادامه خواهد یافت، بلکه ابعاد و شدت این همگرایی با سیستم اقتصادی اسلام بطور طبیعی و منطقی، گسترده‌تر خواهد شد.

بین سیستم اقتصادی اسلام و سوسیالیسم تفاوت‌های مبنایی و عمیق زیادی وجود دارد، به‌طوری‌که در مقایسه، شباهت‌های موجود بین اسلام و سرمایه‌داری در سیستم اقتصادی بیشتر از شباهت‌ها بین اسلام و سوسیالیسم به‌نظر می‌رسد.

در شرایطی که این سیستم‌ها بطور عملی در جوامع اسلامی پیاده نشده‌اند، آیا اقتصاد اسلامی قادر خواهد بود مشکلات اقتصادی روز را بطور مؤثر حل کنند و در زمینه رفاه، پیشرفت و توسعه بطور ملموس مؤثر باشد؟

هرچند اقتصاد اسلامی می‌تواند از تجارب و تحلیل‌های تجربی بهره‌برداری کند، اما نباید آن را به‌عنوان یک علم تجربی محدود ارزیابی کرد.

اولویت اصلی در شرایط فعلی، فراهم آوردن بستری مناسب برای طراحی و ساختاربندی سیستم اقتصادی اسلام است. این سیستم اقتصادی، همان چیزی است که می‌توان آن را «اقتصاد اسلامی» نامید.

اقتصاد اسلامی، هم جنبه‌های هنجاری و هم جنبه‌های اثباتی را در بر می‌گیرد و نمی‌توان آن را صرفاً به یکی از این دو حوزه محدود کرد.

بخش‌هایی از نظریات در حوزه تجربی قابل آزمون هستند، و برخی چنین نیستند. اما با توجه به تفاوت پاردایم، این «عدم‌آزمون‌پذیری‌ تجربی» به معنای عدم دقت علمی یا نامعتبر بودن این تئوری‌ها نیست.

محققان باید به جای ترجمه و اقتباس صرف آموزه‌های اقتصاد متعارف، به تفکر، تحلیل و نوآوری بپردازند تا مرزهای جدیدی در علم اقتصاد خلق کنند. اقتصاددانان اسلامی نیز از این قاعده مستثنی نیستند.